Cổ phiếu hạng A và hạng B khác gì nhau, vì sao doanh nghiệp Mỹ đua nhau học theo Berkshire Hathaway?

Những nhà đầu tư quan tâm đến việc mua cổ phiếu Berkshire Hathaway có hai lựa chọn: cổ phiếu hạng A và cổ phiếu hạng B. Hai loại cổ phiếu này đều thể hiện quyền sở hữu đối với tập đoàn nổi tiếng của Warren Buffett, nhưng chúng có những điểm khác biệt quan trọng.

Sự khác biệt chủ yếu là giá. Kết phiên 5/5/2021, cổ phiếu hạng A của Berkshire có giá 424.840 USD. Trong khi đó cổ phiếu hạng B đóng cửa ở 282,7 USD/cp. 

Sự chênh lệch khủng khiếp trên và danh tiếng của Warren Buffett khiến nhiều người chỉ chú ý đến Berkshire Hathaway mà không để ý rằng rất nhiều doanh nghiệp cũng lựa chọn cấu trúc cổ phiếu hai tầng (dual-class). 

Theo báo cáo của Đại học Luật Havard, tính đến năm 2019, Mỹ có hơn 200 doanh nghiệp có ít nhất hai loại cổ phiếu A và B. Ngoài Berkshire thì trong số đó có cả những tên tuổi lớn như Facebook và Google. Một số công ty còn tách thêm ra cổ phiếu hạng C hoặc thậm chí là D.

Sự khác biệt giữa cổ phiếu hạng A và hạng B của một công ty chủ yếu phụ thuộc vào số lượng quyền biểu quyết được trao cho cổ đông. Cổ đông nắm giữ cổ phiếu hạng A thường có nhiều quyền lực hơn.

Theo Investopedia, cổ phiếu hạng A có thể mang đến cho nhà đầu tư tới 10 phiếu biểu quyết, còn cổ phiếu hạng B thì chỉ có một. Quyết định phân chia quyền biểu quyết phụ thuộc vào từng công ty.

Vì sao Berkshire Hathaway chia cổ phiếu thành hai loại?

Hơn 20 năm trước, Berkshire hài lòng với việc chỉ có một loại cổ phiếu có giá cao ngất ngưởng: 30.000 USD/cp. Nhưng thị trường lại đòi hỏi cổ phiếu giá rẻ hơn để có cơ hội tận hưởng trái ngọt từ Berkshire. 

Do đó năm 1996, Warren Buffett và HĐQT đã phát hành 517.500 cổ phiếu hạng B, với mức giá và quyền biểu quyết bằng 1/30 cổ phiếu hạng A.

Sau một số thay đổi và lần chia tách năm 2010, mỗi cổ phiếu hạng B của Berkshire đại diện cho 1/1.500 vốn chủ sở hữu của một cổ phiếu hạng A, nhưng chỉ có 1/10.000 quyền biểu quyết. 

Lý do chính thúc đẩy Warren Buffett phát hành cổ phiếu hạng B là khi đó nhiều nhà đầu tư có nhu cầu nhưng không đủ tiền mua trực tiếp cổ phiếu Berkshire. Các quỹ tương hỗ và quỹ ủy thác huy động tiền của nhiều nhà đầu tư, thu phí hàng năm cao ngất, rồi sau đó chỉ việc mua cổ phiếu Berkshire vào danh mục.

Warren Buffett giải thích trong lá thư gửi cổ đông năm 1996: "Chúng tôi bán cổ phiếu hạng B để phản ứng với sự ra đời của các quỹ ủy thác thường tự quảng bá mình giống với Berkshire. Các quỹ này sẽ sử dụng thành tích của Berkshire để dụ dỗ các nhà đầu tư nhỏ lẻ ngây thơ, tính phí và hoa hồng cao ngất ngưởng".

"Nếu cổ phiếu rơi vào tay các quỹ ủy thác này, Berkshire sẽ phải chịu gánh nặng từ hàng trăm nghìn chủ sở hữu gián tiếp bất hạnh (những người góp tiền vào quỹ ủy thác) và danh tiếng của tập đoàn sẽ bị vấy bẩn".

Ưu điểm của việc chia cổ phiếu thành nhiều hạng

Warren Buffett muốn tập trung quyền bỏ phiếu vào tay một số ít nhà đầu tư, những người có suy nghĩ giống ông. Warren Buffett tin rằng mức giá cao ngất ngưởng của cổ phiếu hạng A sẽ thu hút những nhà đầu tư tập trung vào lợi nhuận dài hạn thay vì biến động ngắn hạn. Cũng vì lý do này mà nhà hiền triết xứ Omaha không bao giờ chia tách cổ phiếu Berkshire hạng A. 

Trước đây, cấu trúc cổ phiếu hai tầng chủ yếu được sử dụng bởi các doanh nghiệp gia đình (Ford) và công ty truyền thông (New York Times). Nhưng gần đây, rất nhiều doanh nghiệp công nghệ sử dụng cơ cấu này, bắt đầu từ Google, theo sau bởi LinkedIn, Zynga, Snap và Facebook. 

Cấu trúc cổ phiếu hai tầng mang lại cho các nhà sáng lập quyền lực siêu lớn đối với doanh nghiệp ngay cả khi họ chỉ nắm giữ một phần nhỏ cổ phiếu. Ví dụ, tính đến tháng 3/2020, tỷ phú Mark Zuckerberg nắm giữ gần 58% phiếu biểu quyết trong Facebook, trong khi ông chỉ sở hữu chưa tới 13% cổ phiếu đang lưu hành của công ty.

Trong một ví dụ cực đoan hơn, ứng dụng chia sẻ hình ảnh Snap không chia sẻ cho nhà đầu tư quyền biểu quyết nào trong cuộc IPO quy mô 3,4 tỷ USD năm 2017.

Các doanh nghiệp chia cổ phiếu thành nhiều hạng giải thích rằng việc này giúp ban lãnh đạo không rơi vào lối suy nghĩ ngắn hạn của Phố Wall và tạo thành tấm khiên chống lại các cuộc thôn tính thù địch. Theo Bloomberg, không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy cổ phiếu của những công ty đó sinh lời tốt hơn hay kém hơn so với việc chỉ có một hạng cổ phiếu.

Có thể thấy diễn biến giá cổ phiếu hạng A và hạng B của Berkshire không có sự khác biệt lớn. Nhưng mức giá thấp hơn hẳn của cổ phiếu hạng B mang đến sự linh hoạt cao. Nếu nhà đầu tư muốn thoái bớt vốn trong Berkshire, thì người đó có thể bán từng ít một nếu sở hữu cổ phiếu hạng B.

Lợi thế chủ yếu của cổ phiếu hạng A là quyền bỏ phiếu. Nhưng đối với hầu hết nhà đầu tư, quyền bỏ phiếu không quan trọng miễn là họ tin rằng HĐQT và những cổ đông "cao cấp" đang đưa ra quyết định đúng.